Doktora Tezi

AFAD ZAYIF YER HAREKETİ İSTASYONLARI BAZLI DOĞAL VE YAPAY KAYNAKLI SARSINTI AYRIMININ YAPILMASI VE KAYNAK TÜRÜNÜ BELİRLEYEN YAZILIM ALGORİTMASININ TASARLANMASI

Doktora Tezi

ÖZET

Mikro deprem ve yapay sarsıntı aktivitelerinin gözlemlendiği bölgelerde, olayların kaynak türlerini belirlemek amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle, sismoloji merkezlerine ait deprem kataloglarında, bu olaylar için bazen güvenilir olmayan sonuçlara rastlanılmaktadır. Genelde özel bir bölge içerisinde, sadece kısıtlı yöntemler kullanılarak doğal ve yapay sarsıntı kaynakları belirlenmiş olup, bu özel analizler, diğer çalışmalara altlık oluşturmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Böylece, deprem kataloglarındaki güvenilir olmayan bilgiler diğer çalışmalarda hata miktarının yükselmesine, özel olarak yapılan ayrımlaştırma analizleri de zaman kaybına yol açmaktadır. Bu çalışmada, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) işletmekte olduğu 247 adet zayıf yer hareketi istasyonunda, 2017-2020 yılları arasında kayıtlara geçen yerel büyüklüğü Ml≤2.5 ve dış merkez uzaklığı en fazla 60 km olan olaylara ait 12,787 dalga formu kullanılmıştır. Faz seçimlerinin güvenilir bir şekilde yapılabildiği dalga formları için öncelikle, kayıtlardaki P ve S dalga genlikleri, P dalgası ilk hareket yönü, sönümlenme vb. ölçütler ile gözlemsel olarak “ilk tahmin” belirlenmiştir. Genlik Oranı, Karmaşıklık, Kısa Zamanlı Fourier Dönüşümü (KZFD) ve Güç Spektrumu (GS) yöntemleri, kendilerine özel olarak yazılan kodlar yardımı ile uygulanmıştır. Genlik Oranı ve Karmaşıklık yöntemleri bulgularından da ilgili istasyon bazında Lineer ve Karesel Ayrımlaştırma Fonksiyonları (LAF-KAF) hesaplanmıştır. 65 adet deprem istasyonunda kayıt edilen verilere tüm yöntemler uygulanmış olup, ayrımlaştırma fonksiyonları hesaplanmıştır. 126 adet deprem istasyonunda ise ayrımlaştırma fonksiyonları elde edilemediğinden sadece KZFD ve GS yöntemleri uygulanmıştır. 56 adet deprem istasyonuna ise kuruluş tarihi, operasyonel sorunlar vb. nedenlerden dolayı herhangi bir ayrımlaştırma analizi uygulanamamıştır. Her istasyona özel analizleri yapılan olayların “ilk tahmin” ile kıyaslaması yapılarak yöntem bazlı başarı oranları hesaplanmıştır ve ağırlıklandırma tablosu oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular, ağırlıklandırma tablosu ve yöntem bazlı kodların entegrasyonu için sözde kod (pseudocode) algoritması tasarlanmıştır. Belirlenen kriterlerde kayıt edilen olayların kaynak türlerinin belirlenmesi, bu algoritma tasarımı ile yapılabilecektir. Böylece, mevcut deprem kataloglarının güncellenmesi ve meydana gelecek olayların (kriterlere uygun) kaynak türlerinin daha güvenilir bir şekilde deprem kataloglarına işlenmesi gerektiği önerilmektedir.

İndirmek için tıklayınız.